ดร.โสภณ พรโชคชัย <1>
ประธานกรรมการ มูลนิธิประเมินค่าทรัพย์สินแห่งประเทศไทย <2>

          “Earth provides enough to satisfy every man's need, but not every man’s greed” <3> คำกล่าวของท่านมหาตมะ คานธี แปลว่า โลกมีทรัพยากรเพียงพอที่จะตอบสนองความต้องการจำเป็นของทุกคนแต่ไม่พอสำหรับความโลภของคน
          คำกล่าวข้างต้นเป็นสัจธรรมที่จริงแท้แน่นอน และสะท้อนให้เห็นว่าการโกงกินโดยข้าราชการและผู้บริหารองค์กรขนาดใหญ่ต่าง ๆ ด้วยความโลภนั้น ทำให้ประเทศและประชาชนทั่วไปยากจน หาใช่ปัญหาการขาดแคลนทรัพยากรไม่ เราจึงควรหันมาหาพิจารณาปัญหาการโกงกินกันอย่างจริงจังเพื่อทำให้ประเทศชาติของเราเจริญสถาพร

ดูที่อสังหาริมทรัพย์
          ผมเคยเขียนไว้ว่า เมื่อ 50 ปี ที่แล้วประเทศที่เจริญพอ ๆ กับประเทศไทยหรืออาจจะก้าวหน้ากว่าด้วยซ้ำก็คือ พม่า และ ฟิลิปปินส์ แต่วันนี้ประเทศทั้งสองกลับล้าหลังกว่าไทยมาก <4> แม้ราคาอสังหาริมทรัพย์จะเพิ่มขึ้นในระยะยาวอยู่เสมอจริง แต่ในประเทศที่มีปัญหาทางการเมืองการเพิ่มขึ้นก็คงขึ้นช้ากว่าประเทศที่ไม่มีปัญหา โดยจะเห็นได้ว่าราคาที่ดินวันนี้ของกรุงย่างกุ้ง ย่อมแพงกว่าเมื่อ 50 ปีที่แล้ว แต่ถ้าเทียบอัตราการเพิ่มขึ้นกับกรุงเทพมหานครแล้ว ย่อมช้ากว่าอย่างแน่นอน
          สาเหตุแห่งความวิบัติก็เป็นเพราะการมีรัฐบาลเผด็จการที่ไร้การตรวจสอบ จึงมีการโกงกินกันมากมาย ทรัพยากรต่าง ๆ แทนที่จะตกถึงประชาชนทั่วไป กลับถูกกอบโกยไปโดยผู้มีอำนาจหรือเหล่าผู้มีประโยชน์ร่วมเพียงส่วนน้อย จนทำให้ประเทศล้าหลัง ประชาชนยากไร้ จนชาวพม่าต้องอพยพมาอยู่ประเทศไทยนับล้านคน ส่วนชาวฟิลิปปินส์ที่มีอยู่ประมาณ 90 ล้านคนนั้น ประมาณ 10-12 ล้านออกไปขายแรงงานอยู่ต่างประเทศ <5> ถ้าเป็นคนพอมีฐานะก็ถือสองสัญชาติไว้ คงเผื่อจะได้หนีทันหากประเทศล่มสลาย

ยิ่งโกงกิน ประชาชนยิ่งยากไร้
          แผนภูมิข้างต้นเป็นการสรุปให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างความมั่งคั่งของประเทศกับการโกงกิน  โดยนำผลการสำรวจ พ.ศ.2548 ว่าด้วยดัชนีการโกงกิน (ตัวเลขยิ่งน้อย ยิ่งโกง) มาวางไว้ในแกนนอน และรายได้ประชาชาติต่อหัว (per capita income in US$) ของประเทศทั่วโลกมาวางเป็นแกนตั้ง ผลการทดสอบค่าทางสถิติด้วยการวิเคราะห์พหูคูณถดถอย <6> พบว่าตัวแปรทั้งสองมีความสัมพันธ์กัน โดยมีค่า R-square อยู่ที่ 0.763189412 (ยิ่งใกล้ 1 ยิ่งน่าเชื่อถือ) ดังนั้นจึงอาจสรุปได้ว่า ประเทศที่มั่งคั่งกว่า จะมีการโกงกินน้อยกว่าประเทศที่ยากจนกว่า หรืออาจกล่าวได้ว่า ประเทศที่ยิ่งมีการโกงกินกันมาก ประชาชนยิ่งยากจน
          สำหรับอันดับและระดับการโกงกินและระดับรายได้ประชาชาติของประเทศในอาเซียนนั้น โดยรวมแล้วถือว่ายังมีการโกงกินกันทั่วไปแทบทุกประเทศยกเว้นสิงคโปร์ ในกรณีประเทศไทยก็ยังถือว่ามีการโกงกินกันมาก (ดัชนีการโกงกินอยู่ใกล้เลข 0 มากกว่าใกล้เลข 10) แต่ก็ยังดีกว่าอีกหลายประเทศในภูมิภาคนี้ และในทำนองเดียวกัน จึงทำให้รายได้ต่อหัวของไทยดีกว่าประเทศส่วนใหญ่ในอาเซียนด้วยกัน (แพ้แต่สิงคโปร์ มาเลเซียและบรูไนด้วย แต่กรณีบรูไนไม่มีข้อมูลดัชนีโกงกิน จึงไม่ได้ใส่ไว้) จากตารางสามารถสรุปได้ดังนี้:

กลไกการตรวจสอบที่มีประสิทธิภาพ
          การป้องกันและปราบปรามปัญหาการโกงกินนั้น จะอาศัยการพร่ำสอนทางศาสนา เพื่อให้ทำความดีคงไม่ได้ เพราะธรรมชาติของการทำดีนั้นเป็นการทำด้วยใจสมัคร ไม่ใช่การบังคับกะเกณฑ์กัน ยิ่งกว่านั้นการมุ่งพร่ำพูดถึงความดีงามนั้น คนชั่วก็สามารถพูดได้ และอาจใช้เป็นดั่งอาภรณ์ในการทำชั่วก็ได้ ดังนั้นการมีกติกาหรือกฎหมายที่เข้มงวด และที่สำคัญการมีกลไกการตรวจสอบที่มีประสิทธิภาพต่างหาก ที่จะทำให้การโกงกินลดทอนลงไปอย่างเห็นได้ชัด
          แนวคิดสำคัญในการลดทอนการโกงกินก็คือ ประการแรก บทลงโทษที่หนักหน่วงทำให้ต้นทุนการโกงกินสูงจนกระทั่งไม่คุ้มที่จะโกง เพราะอาจถูกยึดทรัพย์หรือถูกจำคุก การปฏิบัติตามกฎหมายย่อมได้รับประโยชน์แก่ตนมากกว่า ประการที่สอง “ผีมักกลัวแสงสว่าง” นั่นคือกลไกการตรวจสอบการโกงกินที่มีประสิทธิภาพ ความโปร่งใสและตรวจสอบได้ จะเป็นเครื่องมือสำคัญในการป้องปรามการโกงกิน

กรณีศึกษาในวงการอสังหาริมทรัพย์
          ในช่วงวิกฤติเศรษฐกิจ พ.ศ.2540 สถาบันการเงินหลายแห่งประสบปัญหาเพราะการอำนวยสินเชื่อที่ฉ้อฉล <7> ดังนั้นจึงควรมีมาตรการตรวจสอบ ลงโทษทั้งสถาบันการเงินและผู้บริหารสถาบันการเงินอย่างเด็ดขาดและรวดเร็วทันการ จะสังเกตได้ว่าในการล่มสลายของสถาบันการเงินนั้น ลูกค้าทั้งหลายไม่สามารถทำให้สถาบันการเงินเกิดปัญหาได้ ผู้ที่สร้างความวิบัติจริง ๆ มักเป็นผู้บริหารสถาบันการเงินนั้น ๆ เอง
          ในวงราชการที่เกี่ยวข้องกับอสังหาริมทรัพย์ ก็เป็นที่ทราบกันดีว่า มีการโกงกินกันอย่างเอิกเกริกกึ่งเป็นทางการในกระบวนการติดต่อราชการแต่ละขั้นตอน อย่างไรก็ตามเรื่องเช่นนี้อาจไม่มี “ใบเสร็จ” และเป็นประเด็นที่ค่อนข้างอ่อนไหว แต่ข้อสังเกตประการหนึ่งก็คือในประเทศหรือในวงการที่มีการโกงกินมาก ขั้นตอนการติดต่อราชการมักจะยืดยาวมาก ทั้งนี้เพื่อเปิดโอกาสให้มีการโกงกินกันอย่างทั่วถึง การรวมศูนย์ให้บริการอย่างมีประสิทธิภาพแบบ one-stop service centre มักเกิดขึ้นได้ยาก
          สำหรับในส่วนที่เกี่ยวกับผู้ประเมินค่าทรัพย์สิน ตัวแทนนายหน้าหรือนักพัฒนาที่ดินนั้น ในแทบทุกวงการก็ย่อมมี “แกะดำ” อยู่จำนวนหนึ่ง แต่ไม่ทราบว่ามี “แกะดำ” หรือ “แกะขาว” เป็นส่วนใหญ่  อาจกล่าวได้ว่า สาเหตุหนึ่งที่ยี่ห้อของธุรกิจหรือบริการวิชาชีพเหล่านี้ของประเทศที่มีการโกงกินสูง ไม่สามารถ “go inter” หรือไปแข่งขันในตลาดโลก หรือสู้ยี่ห้อระดับโลกได้ ก็คือการขาดความน่าเชื่อถือ ความน่าเชื่อถือนี้มักสร้างขึ้นจากความโปร่งใสที่มีการโกงกินในระดับต่ำสุดนั่นเอง
          ผมคงไม่จบด้วยการเรียกร้องให้ร่วมใจกันขจัดการโกงกินหรอกครับ แต่เพียงแต่อยากตั้งข้อสังเกตว่า การที่ปัญหานี้ยิ่งพอกพูน แสดงว่า “ผู้หลักผู้ใหญ่” ที่น่าเคารพทั้งหลายอาจจะไร้สามารถ “มะเขือเผา” จอมปลอมหรือกระทั่งเป็นคนเลวในเบื้องหลังเอง หาไม่แล้วการโกงกินคงไม่งอกงามไปได้เลย